Nám là một dạng bệnh lý rối loạn sắc tố trên da. Nám có thể xảy ra ở cả hai giới nhưng thường gặp ở nữ giới nhiều hơn.

Nám có 2 dạng chính: Nám mảng và nám chân sâu hay còn gọi là nám nội tiết. Đôi khi trên lâm sàng gặp những trường hợp bị nhiễm đồng thời cả nám chân sâu và nám mảng được gọi là nám hỗn hợp.

1. Nám da nội tiết

Nám da nội tiết hay còn gọi là nám chân sâu. Nám da sinh ra do sự rối loạn nội tiết dẫn đến sự mất cân bằng các hormone trong cơ thể mà hình thành nên các nốt tăng sắc tố trên bề mặt da. Sự hình thành của nám liên quan chủ yếu đến estrogen - một hormone sinh dục quan trọng trong cơ thể. Estrogen ngoài vai trò liên quan đến các chức năng sinh dục của cơ thể, nó còn có khả năng ức chế sự sản sinh hormone MSH (hormone gây kích thích tăng sản xuất melanin dưới da).

Bởi nguyên do nào đó gây giảm estrogen trong cơ thể, không ức chế được MSH, lúc này lượng tế bào hắc sắc tố melanin được sản xuất không kiểm soát rồi đẩy dần lên trên bề mặt da hình thành nên nám và các vấn đề sắc tố khác như tàn nhang, đồi mồi...

Một số nguyên nhân có thể gây rối loạn nội tiết trong cơ thể dẫn đến hình thành nám chân sâu:

• Phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh.
• Phụ nữ có thai, sau khi sinh con.
• Do dùng thuốc tránh thai đặc biệt là thuốc tránh thai có chứa progestin, nám có thể xuất hiện ngay trong giai đoạn đang dùng thuốc hoặc sau khi dùng thuốc 2 - 3 tháng.
• Các trường hợp bị rối loạn kinh nguyệt đôi khi cũng có thể gây nên nám da.
• Stress, căng thẳng trong một thời gian dài làm ảnh hưởng đến sự hoạt động của não bộ cũng sẽ dẫn tới rối loạn sự sản xuất estrogen và một số hormone khác tạo điều kiện thuận lợi hình thành nám.

Stress, căng thẳng trong một thời gian dài là điều kiện thuận lợi hình thành nám

Biểu hiện của nám da nội tiết:

• Hình thái: Nám da nội tiết thường xuất hiện dưới dạng các đốm nâu đậm màu, soi đèn có thể thấy các điểm trung tâm tập trung nhiều tế bào sắc tố hơn, đậm màu. Kích thước các đốm nám không đều nhau, to nhỏ xen lẫn.
• Vị trí: Nám chân sâu thường xuất hiện chủ yếu đối xứng hai bên gò má, đôi khi xuất hiện ở vùng thái dương, trán hay cánh tay, hiếm khi có ở các vùng khác trên cơ thể. Nám chân sâu không điều trị có thể bị lan tỏa nhanh chóng sang các vị trí lân cận.
• Nám nội tiết trên lâm sàng có thể kèm theo một số biểu hiện của rối loạn nội tiết như: rối loạn kinh nguyệt, rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi kém ăn. mọc mụn...
• Mức độ mọc nám trên da có thể cảnh báo tình trạng rối loạn nội tiết trong cơ thể.

Cách trị nám da nội tiết: Phối hợp điều trị nguyên nhân đồng thời với điều trị triệu chứng.

• Điều trị nguyên nhân: Nguyên nhân chủ yếu gây nên nám nội tiết là sự rối loạn từ bên trong cơ thể. Do đó trong quá trình điều trị việc đầu tiên cần làm là phải cân bằng lại nội tiết tố trong cơ thể có thể bằng việc sử dụng thuốc hoặc bổ sung qua chế độ ăn uống theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ.
• Điều trị triệu chứng: Điều trị nám bằng laser kết hợp với các bộ sản phẩm chăm sóc tại nhà để ức chế sản sinh tế bào melanin, kích thích phát triển tế bào khỏe mạnh và căng sáng.
• Hạn chế áp dụng peel da.
• Có chế độ dinh dưỡng ăn uống nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng stress kéo dài.

2. Nám da thông thường

Da tiếp xúc nhièu với tia cực tím sẽ tăng tiết melanin đẩy lên bề mặt da làm da bị sạm đi

Khác với nám nội tiết, nám da thông thường xuất hiện chủ yếu do các tác nhân từ bên ngoài cơ thể mà chủ yếu là do cách chăm sóc bảo vệ da của mỗi người. Các yếu tố làm tăng nguy cơ xuất hiện nám thông thường bao gồm:

• Ánh nắng mặt trời hay các ánh sáng xanh chứa tia UV: Bản chất của melanin là sinh ra để bảo vệ da. Khi da tiếp xúc với tia cực tím, theo phản xạ bảo vệ cơ thể sẽ tăng tiết melanin đẩy lên bề mặt da. Các tế bào hắc sắc tố này sẽ hấp thụ tia UV chuyển hóa năng lượng và làm giảm tác động của tia cực tím lên da. Melanin được sản sinh càng nhiều thì sự bảo vệ da càng tốt nhưng ngược lại, do sự tâm trung quá nhiều hắc sắc tố để tạo thành hàng rào bảo vệ da thì lại khiến cho da bị sạm đi. Đó là lý do giải thích vì sao ra nắng mà không có bảo vệ lại hình thành nên nám.
• Chăm sóc da không đúng cách, sử dụng các loại mỹ phẩm kém chất lượng, điều trị chăm sóc da sai phương pháp, dùng quá nhiều các hình thức lột tẩy da. Đây là hiện tượng phổ biến đang xảy ra tại nhiều thẩm mỹ viện spa từ nhỏ đến lớn. Điều trị vội vàng, không hiểu căn nguyên gốc rễ của nám, cho khách hàng sử dụng các dòng mỹ phẩm lột tẩy với hàm lượng acid lớn, loại acid mạnh và dùng liên tục nhiều lần dẫn đến bào mòn da, da trở nên yếu dễ dàng bị tác động bởi tia cực tím mà gây nên nám hoặc làm cho nám bị nặng hơn.
• Ô nhiễm môi trường không phải là yếu tố trực tiếp gây ra nám nhưng là điều tất yếu khiến cho tình trạng nám ở chị em phụ nữ ngày càng nặng hơn.

Biểu hiện lâm sàng của nám da thông thường:

• Hình thái: Khác với nám chân sâu, nám da thông thường biểu hiện dưới dạng nám mảng. Các tế bào hắc sắc tố melanin không mọc tập trung theo từng điểm mà mọc rải rác trên bề mặt da tụ lại thành các đám lớn, ranh giới đôi khi không rõ ràng với vùng da lành.
• Vị trí: Tương tự như nám chân sâu, nám da thông thường chủ yếu xuất hiện ở hai bên gò má, trán, thái dương và đôi khi xuất hiện cả ở cánh tay (ít gặp).
• Ở nám da thông thường không có kèm theo biểu hiện của các rối loạn nội tiết trong cơ thể. Có một số bệnh cảnh phối hợp vẫn có thể thấy triệu chứng của rối loạn nhưng không nhiều.

Điều trị nám da thông thường:

• Sử dụng điều trị bằng phương pháp laser kết hợp với các sản phẩm đặc trị có khả năng tái tạo phục hồi tế bào đồng thời ức chế sản sinh melanin.
• Hạn chế tối đa các phương thức lột tẩy.
• Trong quá trình điều trị thay đổi chế độ ăn uống sinh hoạt, thay đổi cách chăm sóc da cũng như sử dụng mỹ phẩm phù hợp, đặc biệt lưu ý chống nắng và các loại dưỡng để làm tăng khả năng đề kháng của da.
• Chủ động bảo vệ da khi tiếp xúc với ánh nắng hay các ánh sáng có tia cực tím.

Nám mảng hay nám chân sâu, nám da thông thường hay nám da nội tiết, tuy không có hại cho sức khỏe, không gây nguy cơ đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ khuôn mặt, tạo cảm giác tự ti cho người bị mà đặc biệt là ở các chị em phụ nữ. Nám không quá khó điều trị nếu như lựa chọn đúng phương pháp điều trị và biết chăm sóc bảo vệ da đúng cách.